Woningbouw in Nederland stagneert: stijgende kosten zetten projecten op hold

Een eigen huis wordt voor veel Nederlanders een onbereikbare droom. Terwijl de vraag naar betaalbare woningen onverminderd groot is, stokt de nieuwbouw door torenhoge kosten en complexe regels. In Amsterdam, waar bouwen in 2024 nog duurder werd, staan steeds meer projecten op pauze. “We moeten nu handelen, anders wordt het probleem alleen maar groter,” waarschuwt Jeroen Lokerse, topman van projectontwikkelaar Cushman & Wakefield. Een groeiend woningtekort Nederland kampt met een woningtekort van zo’n 400.000 huizen, een gat dat jaarlijks groeit. In 2024 leverde het land slechts 67.000 nieuwe woningen op, terwijl het kabinet mikt op 100.000 per jaar, volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De oorzaken zijn divers: stijgende kosten voor grond, materialen en arbeid, gecombineerd met strenge milieu- en stikstofregels. “De kosten voor nieuwbouw zijn in vijf jaar met 50 procent gestegen”, zegt Lokerse in een interview met het AD. “Cement, staal, arbeid: alles is duurder.” Vooral in Amsterdam is de situatie nijpend. Een rapport van de gemeente Amsterdam en onderzoeksbureau ABF Research toont aan dat de stad in 2024 slechts 5700 nieuwe woningen opleverde, ver onder de ambitie van 7500 per jaar. De vraag naar huizen blijft echter hoog, gedreven door jongeren en expats. “Amsterdam blijft een magneet, maar we kunnen de vraag niet bijbenen,” zegt wethouder Reinier van Dantzig (Wonen). Bouwen in Amsterdam: een kostbare uitdaging Volgens een analyse van vastgoedadviseur Colliers, stegen de bouwkosten in Amsterdam in 2024 sneller dan elders in Nederland. Een nieuwbouwappartement kost nu gemiddeld 8500 euro per vierkante meter, een stijging van 10 procent vergeleken met 2023. Voor een woning van 100 vierkante meter betekent dit een prijs van 850.000 euro, exclusief grondkosten. “Deze prijzen maken betaalbare woningen bijna onmogelijk”, zegt Harold Coenders, directeur bij Colliers. “Starters en middeninkomens vallen buiten de boot.” De kostenstijging komt niet alleen door dure materialen. Grondprijzen in Amsterdam zijn torenhoog, en ontwikkelaars moeten voldoen aan strikte duurzaamheidseisen, zoals gasloze woningen en circulaire materialen. Daarnaast zorgt een krappe arbeidsmarkt voor een tekort aan bouwvakkers, wat lonen opdrijft. “Een metselaar verdient soms meer dan een leraar”, merkt Coenders op. “Dat maakt bouwen nog duurder.” Projecten op hold: een vicieuze cirkel Hoge kosten leiden ertoe dat steeds meer projecten worden uitgesteld of geannuleerd. “Investeerders haken af omdat de businesscase niet rond te krijgen is”, legt Lokerse uit. Een voorbeeld is Haven-Stad in Amsterdam-West, waar 70.000 woningen gepland waren. Door financiële onzekerheid en trage vergunningstrajecten is de start verschoven naar 2027. Ook kleinere projecten, zoals sociale huurwoningen in Zuidoost, liggen stil. “Het is een vicieuze cirkel”, zegt Van Dantzig. “Zonder nieuwbouw groeit het tekort, en worden prijzen alleen maar hoger.” De landelijke politiek zoekt naar oplossingen. Minister Mona Keijzer (Volkshuisvesting) pleitte tijdens een recente woontop voor sneller bouwen, met een focus op betaalbare woningen. Twee derde van de nieuwbouw moet volgens haar bestaan uit sociale huur en middenhuur. Critici, zoals Lokerse, vinden dit te ambitieus. “Betaalbare woningen zijn mooi, maar wie betaalt het verschil als kosten hoger zijn dan opbrengsten?” vraagt hij. Hij pleit voor subsidies en soepelere regels rond stikstof en milieu. Lichtpuntjes en obstakels Toch zijn er hoopvolle initiatieven. Bedrijven zoals ASML investeren in woningbouw om regionale tekorten aan te pakken. De chipfabrikant wil tot 2040 bijdragen aan 25.000 woningen rond Eindhoven. Sommige gemeenten experimenteren met flexibele bestemmingsplannen om sneller te bouwen. Amsterdam onderzoekt of leegstaande kantoren kunnen worden omgebouwd tot woningen, al levert dit slechts een fractie van de benodigde huizen op. Experts blijven hameren op een structurele aanpak. “We hebben een nationaal woningbouwplan nodig, met regie vanuit Den Haag,” zegt Lokerse. “Gemeenten, ontwikkelaars en investeerders moeten samenwerken.” Van Dantzig sluit zich aan: “We moeten nu keuzes maken, anders betalen onze kinderen de prijs.” Een crypto-oplossing voor de woningmarkt? Innovatieve technologieën, zoals blockchain en cryptocurrencies, bieden mogelijk een uitweg voor de vastgelopen woningmarkt. Platforms die werken met blockchain kunnen vastgoedtransacties transparanter en efficiënter maken, wat kosten voor ontwikkelaars en kopers kan verlagen. In Nederland experimenteren startups met tokenized vastgoed, waarbij woningen worden opgesplitst in digitale aandelen die via cryptomunten zoals Bitcoin of Ethereum worden verhandeld. Dit verlaagt de drempel voor investeerders en maakt het makkelijker om kapitaal op te halen voor nieuwbouw. “Blockchain kan de woningmarkt democratiseren”, zegt tech-ondernemer Bas van der Lans, die werkt aan een tokenized vastgoedplatform. Hoewel deze technologie nog in de beginfase staat, biedt het een kans om de financiële knelpunten in de woningbouw te verlichten, vooral voor betaalbare projecten. En nu? De Nederlandse woningmarkt staat onder hoge druk. Stijgende bouwkosten, complexe regels en een tekort aan arbeidskracht zorgen ervoor dat nieuwbouwprojecten, vooral in Amsterdam, vertragen of stilliggen. Terwijl starters en middeninkomens steeds minder kans maken op een woning, groeit het woningtekort. Initiatieven zoals bedrijfsinvesteringen, flexibele bouwplannen en opkomende technologieën zoals blockchain bieden hoop, maar zonder snelle, structurele maatregelen dreigt een nog grotere crisis. “De tijd van praten is voorbij”, besluit Lokerse. “We moeten nu bouwen, anders wordt wonen een luxe voor de elite.”

Het bericht Woningbouw in Nederland stagneert: stijgende kosten zetten projecten op hold is geschreven door Sophialine Marlowe en verscheen als eerst op Bitcoinmagazine.nl.