Van tulpen tot tokens: Amsterdam als hub voor financiële innovatie

Nederland heeft een lange traditie van financiële innovatie. Wat vandaag DeFi en tokenisatie heet, begon ooit met wisselbrieven, aandelen en zelfs de eerste speculatieve bubbel. Veel mensen weten niet dat Amsterdam niet alleen de eerste officiële aandelenbeurs had, maar ook aan de basis stond van het moderne financiële systeem. Juist daarom is het geen toeval dat blockchaintechnologie hier zo’n logische plek vindt. De geschiedenis herhaalt zich misschien niet letterlijk, maar ze rijmt wel. Waar het begon: vertrouwen in papier In de 17e eeuw was Amsterdam het kloppend hart van de wereldhandel. Schepen van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) vertrokken volgeladen met zilver naar Azië en keerden terug met specerijen, zijde en porselein. Zo’n handel vereiste vertrouwen en een systeem om waarde over tijd en afstand uit te wisselen. Zo ontstonden nieuwe vormen van geld: wisselbrieven, promessen en aandelen. In 1602 werd de VOC opgericht als ’s werelds eerste multinational. Burgers konden investeren en kregen in ruil een aandeel in toekomstige winsten. Voor het eerst konden gewone mensen mede-eigenaar worden van een onderneming op afstand. Deze aandelen werden verhandeld op een vaste plek aan het Damrak: de eerste effectenbeurs ter wereld. Hiermee ontstond het concept van een georganiseerde, openbare markt voor kapitaal dat wereldwijd werd overgenomen. De Amsterdamse Wisselbank als eerste clearinginstelling Om internationale transacties efficiënt af te handelen, richtte de stad in 1609 de Amsterdamsche Wisselbank op. Deze bank accepteerde zilver en goud van handelaren, zette de waarde om naar stabiele bankrekeningen en voerde transacties uit tussen rekeningen zonder fysiek geld heen en weer te hoeven bewegen. De Wisselbank fungeerde als eerste centrale administratie voor het boekhoudkundig afwikkelen van handel, oftewel een ‘clearing house’. Dit systeem lijkt sterk op moderne permissioned blockchains, maar dan op papier. Daarmee werd de Wisselbank een standaard voor vertrouwen in internationale handel, precies wat blockchaintechnologie vandaag opnieuw beoogt. De eerste bubbel: de tulpenmanie Waar handel bloeit, bloeit ook speculatie. In de jaren dertig van de zeventiende eeuw ontstond een rage rondom tulpenbollen, destijds een zeldzaam statussymbool. Vooral de meerkleurige ‘rembrandtbollen’ waren gewild. De prijzen liepen volledig uit de hand. Sommige bollen werden verkocht voor bedragen vergelijkbaar met de waarde van een Amsterdams grachtenpand. Deze handel draaide vooral om termijncontracten: afspraken om in de toekomst een bol te leveren tegen een vaste prijs. Veel mensen betaalden dus voor iets wat ze nooit in handen kregen. Toen het vertrouwen instortte, implodeerde de markt. Dit was een vroege les in liquiditeit, hefboomwerking en marktdynamiek, met parallellen naar de cryptohypes van vandaag. Van VOC naar blockchain Nederland introduceerde concepten als eigendomsdeling via aandelen, publieke handelsplatformen, centrale afwikkeling van transacties (clearing en custody) en transparantie. Deze concepten zijn ook in de huidige digitale economie fundamentele bouwstenen. Wat vroeger papier was, is nu digitaal. Blockchaintechnologie maakt het mogelijk eigendom, rechten en transacties programmeerbaar en controleerbaar vast te leggen. Wereldwijd, zonder tussenpersonen en volledig transparant. Waar vroeger fysieke aandelenboeken circuleerden, worden nu tokens uitgegeven die digitale rechten vertegenwoordigen. Nog een stap verder: met blockchain kunnen digitaal native aandelen worden uitgegeven, met directe afwikkeling, automatische naleving van regelgeving en minder frictie. De toekomst bouwt op geschiedenis en visie Vandaag bouwt Amsterdam opnieuw aan verbeteringen van het financiële systeem, ondersteund door technologie en beleid. De recente lancering van de Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS) op 4 juli 2025 laat zien hoe serieus de overheid digitale innovatie neemt. Met het motto “Samen versnellen is de enige optie” zet Nederland in op betere samenwerking, technologische autonomie en digitale weerbaarheid. Deze strategie benadrukt publiek-private samenwerking, verantwoorde data-uitwisseling en het benutten van nieuwe technologieën voor economische vernieuwing. Blockchain en tokenisatie zijn expliciete onderdelen van deze toekomstbestendige economie. Nederland wil niet alleen meedoen, maar ook richting geven. Een concreet voorbeeld hiervan is de samenwerking tussen Dusk en NPEX. Waar in de Gouden Eeuw de VOC haar aandelen verhandelde aan het Damrak, worden via Dusk nu gereguleerde digitale effecten uitgegeven. Deze digitale aandelen zijn juridisch gelijkwaardig aan klassieke aandelen of obligaties. Ze vertegenwoordigen het eigendom zelf, geen digitale kopieën. Hiermee bouwen we voort op onze traditie en maken we kapitaalmarkten toegankelijker voor het bredere publiek en efficiënter voor groeiende bedrijven. Waarom dit ertoe doet Financiële innovatie is niet nieuw. Van wisselbrieven tot blockchain, van tulpen tot tokens: Nederland bewijst keer op keer hoe waarde ontstaat en eerlijk georganiseerd kan worden. Amsterdam is niet zomaar een fintech-hub. Het is een stad met diepgewortelde ervaring in infrastructuur voor kapitaalverkeer, wat het tot dé plek maakt om te werken aan de toekomst van de digitale financiële markt. Conclusie Geschiedenis leert dat vooruitgang ontstaat op het snijvlak van vertrouwen, technologie en toegankelijkheid. De stap van papier naar digitaal is een logische voortzetting van een eeuwenoude Nederlandse traditie waarin financiële systemen slimmer en inclusiever worden. Daarom speelt Amsterdam vandaag opnieuw een leidende rol in de financiële revolutie.

Het bericht Van tulpen tot tokens: Amsterdam als hub voor financiële innovatie is geschreven door Jeske Eenink en verscheen als eerst op Bitcoinmagazine.nl.